Każda osoba, która otrzymała wyrok lub inne orzeczenie sądu może złożyć wniosek do komornika o ściągnięcie od dłużnika zasądzonych w nim pieniędzy.
Orzeczenie takie może zostać zrealizowane przy pomocy komornika, o ile sąd zezwolił na prowadzenie egzekucji nadając stosownemu orzeczeniu (tytułowi egzekucyjnemu) klauzulę wykonalności. W celu uzyskania klauzuli wykonalności osoba, która uzyskała orzeczenie sądu, w którym wskazane jest, iż należy jej się jakaś kwota pieniężna, musi złożyć do sądu wniosek o jej wydanie. Jest to stosunkowo krótka procedura, która jest niezbędnym krokiem do rozpoczęcia odzyskiwania należności przez komornika.
Klauzula wykonalności może być nadana również na inne niż wyrok sądu dokumenty:
- inne orzeczenie sądu prawomocne lub podlegające natychmiastowemu wykonaniu
- ugoda zawarta przed sądem
- ugoda zawarta przed mediatorem
- wyrok sądu polubownego lub ugoda zawarta przed takim sądem
- akt notarialny, w którym dłużnik poddał się egzekucji
- orzeczenia sądów państw obcych po stwierdzeniu ich wykonalności przez sąd polski
- orzeczenia sądów państw członkowskich Unii Europejskiej, ugody zawarte przed takimi sądami lub przez nie zatwierdzone oraz opatrzone zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego
- dokumenty urzędowe sporządzone w państwach członkowskich Unii Europejskiej opatrzone zaświadczeniem europejskiego tytułu egzekucyjnego
- europejski nakaz zapłaty
- orzeczenia sądów państw członkowskich Unii Europejskiej wydane w europejskim postępowaniu w sprawie drobnych roszczeń opatrzone stosownym zaświadczeniem
Osoba, która posiada tytuł wykonawczy (jeden z wyżej wymienionych dokumentów wraz z klauzulą wykonalności) może wystąpić do komornika o ściągnięcie od dłużnika wskazanych w nim kwot. W tym celu powinna wypełnić wniosek egzekucyjny, którego wzór znajduje się poniżej oraz złożyć go w kancelarii komornika wysyłając pocztą lub przynosząc do kancelarii. Do wniosku należy dołączyć tytuł wykonawczy w oryginale. Należy przy tym zaznaczyć, że organ egzekucyjny nie jest uprawniony do badania zasadności i wymagalności obowiązku objętego tytułem wykonawczym. Wierzyciel może w jednym wniosku wskazać kilka sposobów egzekucji przeciwko temu samemu dłużnikowi (np. z wynagrodzenia za pracę i ruchomości dłużnika). . Egzekucja może być prowadzona z ruchomości należących do dłużnika, wynagrodzenia za pracę lub innych świadczeń (emerytury, renty), wierzytelności i innych praw majątkowych, rachunku bankowego, nieruchomości.
Komornik po otrzymaniu wniosku rejestruje sprawę i wszczyna postępowanie.
Przy pierwszej czynności egzekucyjnej komornik doręcza dłużnikowi zawiadomienie o wszczęciu egzekucji, z podaniem treści tytułu wykonawczego i wymienieniem sposobu egzekucji. Na żądanie dłużnika komornik powinien okazać mu tytuł wykonawczy w oryginale. Jeśli wierzyciel lub sąd zarządzający z urzędu przeprowadzenie egzekucji albo uprawniony organ żądający przeprowadzenia egzekucji nie może wskazać przedmiotów służących do zaspokojenia wierzyciela, komornik wezwie dłużnika do złożenia wyjaśnień. Jeśli dłużnik odmówi złożenia takich wyjaśnień, wówczas wierzyciel – w celu uzyskania danych dotyczących majątku dłużnika – może wszcząć postępowanie o wyjawienie majątku (art. 913–9201 kodeksu postępowania cywilnego). Wierzyciel może również zlecić komornikowi poszukiwanie za wynagrodzeniem majątku dłużnika. Szczegółowo prowadzenie każdego rodzaju i sposobu egzekucji regulują przepisy art. 844–1088 k.p.c.
Zapłata całości egzekwowanej należności (wraz z kosztami egzekucyjnymi) powoduje wygaśnięcie zobowiązania. Postępowanie egzekucyjne ulega zakończeniu, zaś wszystkie dokonane przez komornika czynności egzekucyjne zostają uchylone (anulowanie zajęcia rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę itp.). Komornik pozostawia w swoim archiwum, we właściwych aktach sprawy, tytuł wykonawczy, czyniąc tym samym niemożliwym ponowne złożenie przez Wierzyciela wniosku o egzekucję spełnionego już przez dłużnika zobowiązania.